خبرروز

برنامه‌های ترکیبی یکی از گونه‌های مهم تلویزیون است که برنامه‌سازان می‌توانند با دخالت مردم آنها را نه‌نتها در تولید این نوع برنامه‌ها سهیم کنند، بلکه با بیرون رفتن از استودیوها طراوات خاصی به برنامه‌هایشان بدهند تا بیشتر مورد توجه مخاطبان قرار بگیرد. در واقع برنامه‌سازان نباید خودشان را محدود به استودیوهای بر‌نامه‌سازی کنند، چراکه در این صورت اکثر برنامه‌ها ساختارهای شبیه به هم را پیدا می‌کند و فاقد تنوع لازم می‌شود.

یکی از مواردی که باید در جذابیت‌های بصری مورد توجه برنامه‌سازان قرار بگیرد، ایجاد تنوع در برنامه است و این تنوع ایجاد نمی‌شود، مگر آن که سازندگان آثار ترکیبی انرژی و وقت لازم را برای این گونه برنامه‌ها بگذارند و با برنامه‌ریزی و هدفمند کار را پیش ببرند. برنامه‌ ترکیبی زمانی موفق خواهد بود که بتواند بی‌واسطه حرف مردم را بزند و دغدغه‌ها و نیازهای آنها را در زمینه‌های مختلف بیان کند. در واقع یکی از ارکان اصلی در برنامه‌های ترکیبی مردم هستند و آنها هستند که حرف اول و آخر را می‌زنند و باید برنامه‌سازان با توجه به این میل، نیاز و مصلحت مخاطبان بخش‌های مختلف برنامه را طراحی کنند.

سعید بشیری، تهیه‌کننده‌ای که با تولید و پخش برنامه «دو قدم مانده به صبح» به شهرت رسید، درباره ساختار یک برنامه ترکیبی جذاب می‌گوید: در ساخت برنامه ترکیبی فرم، شکل برنامه و محتوا از اهمیت زیادی برخوردار است و به نظر من همه اینها باید با توجه به سلیقه مردم طراحی شود.

وی می‌افزاید: در یک برنامه ترکیبی جذاب، ایده متفاوت حرف اول را می‌زند. به عنوان مثال برنامه «مردم ایران سلام» این ویژگی را داشت. وقتی ایده متفاوت باشد، مسلما مخاطب برای دیدن برنامه ترغیب می‌شود؛ به همین دلیل در ابتدا باید تعریف کنیم که می‌خواهیم ریتم برنامه چگونه باشد و برای چه قشری قرار است برنامه بسازیم.

این تهیه‌کننده با اشاره به برنامه «دو قدم مانده به صبح» می‌گوید: با توجه به این‌که این برنامه قرار بود در آخر شب که آرامش خاصی دارد، پخش شود، ما موضوع‌های فرهنگی هنری را برای این برنامه انتخاب کردیم و سعی کردیم ریتم برنامه هماهنگ با آرامش پایان شب باشد. در مجموع تلاش کردیم فضای برنامه برای بینندگان، شاعرانه و لطیف باشد.

بشیری با اشاره به این نکته که برنامه‌های ترکیبی خوب تلویزیون کم نیستند، می‌افزاید: مثلا برنامه «سین مثل سریال» هم جزو برنامه‌های ترکیبی خوب بود که با بهره بردن از یک دکور مناسب و تصاویر خاطره‌انگیز، مخاطبان را پای برنامه نشاند.

وی درباره این‌که چگونه یک برنامه ترکیبی می‌تواند به یک برنامه ماندگار و تاثیرگذار تبدیل شود؟ توضیح می‌دهد: در ادبیات نمایشی اثری که بتواند ارتباط خوبی با مخاطب برقرار کند، می‌تواند ماندگار شود. وقتی برنامه ایده‌ای متنوع و متفاوت داشته باشد، مسلماً برای بینندگان به یاد ماندنی خواهد شد. البته هر برنامه‌ای برای قشر خاصی ساخته می‌شود؛ همان طور که هنر لایه‌های مختلف دارد، اقشار جامعه هم سلیقه‌های مختلف دارند و هر برنامه‌ای می‌تواند عده‌ای خاص از مردم را درگیر کند.

این تهیه‌کننده در ارزیابی برنامه‌های ترکیبی شبکه‌های مختلف می‌گوید: طبیعی است که تعدادی از برنامه‌ها خوب باشد و بخشی هم متوسط. اگر در نظر بگیریم در طول سال 50 فیلم سینمایی تهیه می‌شود، آیا همه این فیلم‌ها خوب هستند؟ یا اگر 10 شبکه تلویزیونی داریم باید تمام این شبکه‌ها برنامه ترکیبی ویژه پخش کنند؟

بشیری ادامه می‌دهد: به نظر من متاسفانه آن طور که به ساخت برنامه‌های نمایشی توجه می‌شود، به برنامه‌های ترکیبی توجه نمی‌شود؛ به عنوان مثال 90 درصد از هزینه سازمان صرف تولید برنامه‌های نمایشی می‌شود و همیشه هزینه اندکی به ساخت برنامه‌های ترکیبی اختصاص پیدا می‌کند. امیدوارم مدیران نگاه ویژه‌ای به ساخت برنامه‌های ترکیبی داشته باشند.

وقتی از مسعود احمدی، مدیر سابق شبکه تهران و مدیر جدید شبکه «شما» درباره این که می پرسم چرا در طول سال تعداد برنامه‌های خوب نمایشی زیاد است، اما برنامه‌های ترکیبی متفاوت به شکل محدود تولید و پخش می‌شود؟ می‌گوید: به نظر می‌رسد مقایسه برنامه‌های ترکیبی و نمایشی هم ممکن است و غیرممکن. رسانه با بال برنامه‌های ترکیبی پرواز می‌کند و حجم عمده آنتن شبکه‌های تلویزیون برعهده برنامه‌های ترکیبی است که در ساعات مختلف پخش می‌شوند؛ بنابراین برنامه‌های ترکیبی جایگاه مشخصی دارند.

وی با بیان این‌که برنامه‌های ترکیبی و نمایشی به لحاظ مدت زمان قابل مقایسه نیستند، ادامه می‌دهد: برنامه‌های ترکیبی و نمایشی هر کدام مخاطب خودش را دارد واز سوی دیگر برنامه‌های ترکیبی طبق ماموریتی که برایشان تعریف شده، تهیه می‌شوند و این ماموریت در برخی موارد بسیار سنگین‌تر از برنامه‌های نمایشی است. اشک‌ها و لبخندها، سختی‌ها و دشواری‌ها، تلخی‌ها و شیرینی‌ها در برنامه‌های ترکیبی بی‌واسطه و در برنامه‌های نمایشی با واسطه به تصویر کشیده می‌شود. ساخت برنامه‌های ترکیبی با سختی‌ زیادی همراه است و نکته مهم حضور مردم در این برنامه‌هاست که باید تاثیرگذار باشد و این مساله دشواری کار برنامه‌سازان را بیشتر می‌کند.مدیر سابق شبکه تهران می‌افزاید: برنامه‌ساز در برنامه‌های ترکیبی هر چه بیشتر از ظرفیت‌های فرااستودیویی استفاده کند، جذب مخاطب بیشتر می‌شود و ایجاد جذابیت، ابتکار و نوآوری سهل‌تر می‌شود.

احمدی یادآور می‌شود: از سوی دیگر حجم تولیدات نمایشی به‌رغم حساسیت‌ها و جذابیت‌های ذاتی آنها نسبت به‌ تولید برنامه‌های ترکیبی کمتر است. می‌توان گفت چهار پنجم از آنتن شبکه‌های تلویزیون به برنامه‌های غیرنمایشی اختصاص دارد که در میان آنها برنامه‌های ترکیبی که در طبقات «ج» و «د» تهیه می‌شود، نقش محوری دارد. برنامه‌های ترکیبی به لحاظ تعداد و تنوع بسیار گسترده است و با توجه به تعدد شبکه‌ها بینندگان می‌توانند برنامه‌های مورد علاقه خودشان را انتخاب کنند. مدیر شبکه شما با بیان این‌که برنامه‌های ترکیبی متفاوت و خوب در تلویزیون کم نیستند، می‌گوید: هر یک از شبکه‌ها بنا به ماموریت‌ عمومی و اختصاصی که برایشان تعریف شده، برنامه‌های ترکیبی تولید می‌کنند، ولی با ذکر این نکته که برنامه‌های ترکیبی مخاطب‌محور موفق‌تر هستند، می‌گوید: باید پذیرفت برنامه‌هایی که از استودیو خارج می‌شوند به لحاظ محدودیت‌های فنی، محیطی، کار و حرفه‌ای با مشکلات زیادی همراه هستند، اما این‌گونه آثار فاصله‌شان با مردم کم می‌شود و همین باعث جذابیت بیشتر برنامه می‌شود.

امیر محمدی، مدیر گروه اجتماعی شبکه یک نیز معتقد است: برنامه‌های ترکیبی خوب و جذاب در همه شبکه‌های تلویزیون وجود دارند که بیشتر شامل جُنگ‌هایی است که در مناسبت‌های گوناگون روی آنتن می‌رود.

وی ادامه می‌دهد: ما دو نوع برنامه ترکیبی داریم که شامل برنامه‌های ترکیبی نمایشی و ترکیبی غیرنمایشی است. برنامه‌های ترکیبی نمایشی مشخص است و بخشی از آن به نمایش اختصاص دارد. برنامه‌های غیرنمایشی هم شامل مجله‌های تصویری و تلویزیونی است. تعداد این نوع برنامه‌های ترکیبی خوب هم کم نیست که در ساعات مختلف روی آنتن می‌رود. محمدی می‌افزاید: یکی از دلایلی که برنامه‌های نمایشی بیشتر دیده می‌شود بیشتر به خاطر ساعت پخش آنهاست که در ساعات پربیننده روی آنتن می‌رود، بنابراین بیشتر به چشم می‌آید. مدیر گروه اجتماعی شبکه یک تاکید می‌کند: برنامه‌های ترکیبی خاص در تلویزیون به ندرت دیده می‌شود که این مساله در تمام تلویزیون‌های دنیا صدق دارد. آیا تمام برنامه‌های تلویزیون‌های دنیا را باید با برنامه‌ای مثل «لری کینگ» مقایسه کرد؟ به نظرم نباید این طور قضاوت کرد، چرا که برنامه‌های ترکیبی در ساختارهای مختلف عروسکی، انیمیشن و... تهیه و پخش می‌شود که عموم آنها مورد توجه مخاطبان قرار می‌گیرد.

وی در پایان می‌گوید: به عنوان مثال برنامه‌های صبحگاهی هم ترکیبی هستند؛ برنامه‌هایی مانند «صبح بخیر ایران»، «روز از نو»، «سلام تهران»، «صبحی دیگر» و... که مخاطبان زیادی دارند. در واقع هر کدام از این برنامه‌های صبحگاهی با توجه به ماموریتی که برای شبکه تعریف شده، تهیه و روی آنتن می‌روند. همچنین باید به برنامه‌های موفقی همچون «رادیو هفت» اشاره کرد که با استقبال زیادی از سوی مخاطبان روبه‌رو می‌شوند. محمدی در خاتمه می‌گوید: به نظر من در سال‌های اخیر تعداد برنامه‌های خوب ترکیبی افزایش یافته و روند روبه رشدی را دنبال می‌کند.

فاطمه عودباشی / جام‌جم

(جام جم)

http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100813872176